Senez 27 (2004)

Aurkezpena

Senez-ek 20 urte bete ditu

Urruneko intxaurrak
Hainbat autore

Artikulua PDFn.

Irakurri artikulua pdf formatuan.

Hona hemen poema sorta bat, itzultzaile literaturzale talde batek euskaraz emanak, poesiaren webgune berri bat sortzeko proiektuaren barruan. Jende anitz eta askotarikoa ari da proiektu horretan, eta orain arte egindakoaren erakusle, bilduma hau ematen dugu argitara, egileen baimenaz eta oniritziaz. Hautapen lanetan Anton Garikanok lagundu digu.

Louis Aragon (Paris, 1897-1982)
«Gela gogora datorkit gela bat berdin da zein»
Itzulpena: Xabier Galarreta
 

JE REVOIS LA CHAMBRE UNE CHAMBRE N'IMPORTE QUELLE GELA GOGORA DATORKIT GELA BAT BERDIN DA ZEIN
CHAMBRE PAS GELA EZ
N'importe quelle mais celle- Ez du axola zeinek baina honako-
Ci je ne sais où je ne sais quand mais Hau ez dakit non ez dakit noiz baina
Celle-ci dans un hôpital sombre à la campagne où les arbres Honako hau ospitale ilun batean mendian non zuhaitzek
Aveuglent la fenêtre verts et noirs une Berde eta beltz leihoa estaltzen duten
Chambre où tout est poussière passé nuit rien Gela bat non den-dena baita iragandako hautsa deusik
Ne tient sur ses pieds les chaises ni Ez da zutik gelditzen ez aulkiak
La table de toilette un guéridon le tapis de travers Ez apaintze-mahaia mahaitxo bat tapiza trabeska
Et le haut lit d'édredons passés avec la couverture blanche Eta ohe altua edredoi higatuduna estalki zuriarekin
Sa frange aux pompons arrachés Bere borlarik gabeko mendelarekin
   
Comme nous l'avons du moins je l'ai cette chambre Nolatan maite dugun maite dudan nik behintzat
Aimée Gela hau.
   
Quand donc quel siècle quelle année Noiz bada zein mendetan zein urtetan
Tout comme une horloge immobile on peut en dire l'heure et Mugitzen ez den erlojuaren antzera esan daiteke zein ordu eta
la minute mais zein minutu den baina
Quel siècle quelle saison Zein mende zein urtaro den
Sait-on bien Ba ote dago jakiterik
   
Tes chaussures près d'un fauteuil inquiètes Zure zapatak besaulki baten ondoan artega
Le linge à terre glissé Arropa lurrean erorita
Tout n'est plus qu'un murmure énorme à la limite d'être Den-dena da zurrumurru ikaragarria izanaren mugan
Une fatigue folle et douce au bord de dormir Neke zoro eta gozoa loaren bazterrean
Quelqu'un parle au dehors et c'est là le silence Kanpoan norbaitek hizketan dihardu eta hori da isiltasuna
   
Peut-être un jour peut-être j'ai pensé peut-être Agian egunen batean agian pentsatu nuen agian
Nous nous ressouviendrons de cette chambre ailleurs Gela honetaz gogoratuko gara beste nonbait
N'importe où mon amour hors du monde Ez du axola non ene maitea mundutik kanpo
   
J'ai pensé nous nous ressouviendrons Dans une ville de Pentsatu nuen berriro gogoratuko gara Aldarri-hiri
clameurs Au bord d'une plage où la mer lentement meurt batean Hondartza baten ertzean non itsasoa poliki hiltzen den
Dans un pays de violent soleil sur des carreaux rouges Izpi gorriko eguzki bortitzeko herrialde batean
Quelque part en Allemagne ou dans ce pays de statues Alemaniako lekuren batean edo estatua-herri horretan
A la limite des forêts J'ai pensé Basoetako mugan Pentsatu nuen
Et voilà qu'aujourd'hui je sens à nouveau cette chute Eta horra gaur berriz sentitu dut erorketa hau
Au profond du lit ancien d'une pierre et très loin Harri baten ohantze zaharraren hondoan eta oso urrun
Le cri Oihua





Bertold Brecht (Augsburg, 1898 - Berlin, 1956)
Itzulpena: Xabier Montoia
 

Meine Einzige, Ene laztana,
In deinem letzten Briefe hire azken gutunean
Sagst du: dion:
"Mein Kopf tut weh, «Buruko minak nagok
mein Herz war rebellisch bihotza matxinatu zitzaidaan
Wenn sie dich hängen, urkatzen bahaute
Wenn ich dich verliere galtzen bahaut
Kann ich nicht leben." ezin biziko nauk.»
Du wirst leben, Liebe. Biziko haiz, maitea.
Die Erinnerung an mich wird schwinden Nire oroimena aienatuko dun
Wie im Wind der schwarze Rauch ke beltza haizean bezala
Du wirst leben, rothaarige Schwester meines Herzens Biziko haiz, nire bihotzeko arreba ilegorria
Trauer um die Toten hildakoen aldeko dolua
Dauert im 20. Jahrhundert urte betekoa dun
Ein Jahr. hogeigarren mendean.
Tod... Heriotza...
Ein Leichman, schwingend hilotz bat soka
Am End eines Stricks. baten muturretik dilindan.
Doch sei versichert, Geliebte: Baina izan ziur, maitea:
Wenn die haarige Hand des Henkers borreroaren esku bilotsuak
Den Strick um meinen Hals legt soka nire lepo inguruan ezartzean
Vergebens alferrik
Werden sie suchen in den blauen Augen Nazims bilatuko dute Nazimen begi urdinetan
Furcht. beldurra.




Paul Celan (Czernowitz, 1920 - Paris, 1970)
«Heriofuga»
Itzulpena: Koldo Izagirre
 

Todesfuge Heriofuga
   
Schwarze Milch der Frühe wir trinken sie abends Egunsentiko esne beltza arratsean irensten dugu
wir trinken sie mittags und morgens wir trinken sie nachts goizean eta eguerdian irensten gauean irensten dugu
wir trinken und trinken irentsi eta irentsi
wir schaufeln ein Grab in den Lüften da liegt man nicht eng hilobia zulatzen dugu haizean han ez gaude estu
Ein Mann wohnt im Haus der spielt mit den Schlangen der schreibt gizon bat bizi da etxean sugeekin jolasten da idatzi egiten du
der schreibt wenn es dunkelt nach Deutschland dein goldenes Haar Margarete Alemanian eguna ubeltzen denean idazten du zure urre-ilea Margarita
er schreibt es und tritt vor das Haus und es blitzen die Sterne er pfeift seine Rüden herbei hitzok idazten ditu atarian ageri da eta izarrek dirdira egiten dute ziztu egiten die bere zakur handiei
er pfeift seine Juden hervor läßt schaufeln ein Grab in der Erde ziztu egiten du irtenarazten ditu bere juduak hilobia zulatzen jartzen ditu
er befiehlt uns spielt auf nun zum Tanz tira, jo ezazue dantza egiteko agintzen digu
   
Schwarze Milch der Frühe wir trinken dich nachts Egunsentiko esne beltza arratsean irensten zaitugu
wir trinken dich morgens und mittags wir trinken dich abends goizean eta eguerdian irensten gauean irensten zaitugu
wir trinken und trinken irentsi eta irentsi
Ein Mann wohnt im Haus der spielt mit den Schlangen der schreibt gizon bat bizi da etxean sugeekin jolasten da idatzi egiten du
der schreibt wenn es dunkelt nach Deutschland dein goldenes Haar Margarete Alemanian eguna ubeltzen denean idazten du zure urre-ilea Margarita
Dein aschenes Haar Sulamith wir schaufeln ein Grab in den Lüften da liegt man nicht eng zure errauts-ilea Sulamita hilobia zulatzen dugu haizean han ez gaude estu
   
Er ruft stecht tiefer ins Erdreich ihr einen ihr andern singet und spielt Oihu egiten digu sar itzazue palak barnago lurrean eta zuek kanta ezazue jo ezazue
er greift nach dem Eisen im Gurt er schwingts seine Augen sind blau gerriko burdina hartzen du mehatxuka jasotzen begi urdinak ditu
stecht tiefer die Spaten ihr einen ihr andern spielt weiter zum Tanz auf oihu egiten digu sar itzazue palak barnago lurrean eta zuek jo ezazue dantza egiteko
   
Schwarze Milch der Frühe wir trinken dich nachts Egunsentiko esne beltza arratsean irensten zaitugu
wir trinken dich mittags und morgens wir trinken dich abends goizean eta eguerdian irensten gauean irensten zaitugu
wir trinken und trinken irentsi eta irentsi
ein Mann wohnt im Haus dein goldenes Haar Margarete gizon bat bizi da etxean zure urre-ilea Margarita
dein aschenes Haar Sulamith er spielt mit den Schlangen zure errauts-ilea Sulamita sugeekin jolasten da
Er ruft spielt süßer den Tod der Tod ist ein Meister aus Deutschland Oihu egiten digu jo ezazue lasaiago heriotza Alemaniatik etorritako maisua da
er ruft streicht dunkler die Geigen dann steigt ihr als Rauch in die Luft oihu egiten digu jo ezazue tristeago biolina eta zuen kea zerurantz doa
dann habt ihr ein Grab in den Wolken da liegt man nicht eng zuen hilobia edukiko duzue hodeietan han ez da estu egoten
   
Schwarze Milch der Frühe wir trinken dich nachts Egunsentiko esne beltza arratsean irensten zaitugu
wir trinken dich mittags der Tod ist ein Meister aus Deutschland Eguerdian irensten zaitugu heriotza Alemaniatik etorritako maisua da
wir trinken dich abends und morgens wir trinken und trinken goizean eta eguerdian irensten gauean irensten zaitugu irentsi eta irentsi
der Tod ist ein Meister aus Deutschland sein Auge ist blau heriotza Alemaniatik etorritako maisua da begi urdinak ditu
er trifft dich mit bleierner Kugel er trifft dich genau berunezko bala jaurtitzen dizu ez du huts egiten
ein Mann wohnt im Haus dein goldenes Haar Margarete gizon bat bizi da etxean zure urre-ilea Margarita
er hetzt seine Rüden auf uns er schenkt uns ein Grab in der Luft bere zakur handiak xaxatzen dizkigu hilobi bat eskaintzen digu zeruan
er spielt mit den Schlangen und träumet der Tod ist ein Meister aus Deutschland sugeekin jolasten da eta amets egiten du Alemaniatik etorritako maisua da heriotza
   
dein goldenes Haar Margarete zure urre-ilea Margarita
dein aschenes Haar Sulamith zure errauts-ilea Sulamita





Du Fu (c.712 - c.770)
«Ilargi betea»
Itzulpena: Rafa Egiguren
 

dufu.gif

 ilargi betea
ene baita gainean ilargi
ezin egon ibaia gauean
uhin alfer, urre-dardarizo
ur-azala zeta bezain dirdai
izekirik, izarrak barreiu
atsedenik hutsena mendian
inguruko kaneletan lore
oro garden distiren sarean






Susan Griffin (Los Angeles, 1943)
«Hiru poema emakumeentzat»
Itzulpena: Karlos del Olmo
 

Three poems for women Hiru poema emakumeentzat
   
1 1
This is a poem for a woman doing dishes. Hau harrikoan diharduen emakume batentzako poema da.
This is a poem for a woman doing dishes. Hau harrikoan diharduen emakume batentzako poema da.
It must be repeated. Errepikatu beharrekoa da.
It must be repeated, Errepikatu behar da
again and again, behin eta berriro,
again and again, behin eta berriro,
because the woman doing dishes harrikoa egiten diharduen emakumeak
because the woman doing dishes harrikoa egiten diharduen emakumeak
has trouble hearing ezin duelako ondo entzun
has trouble hearing. ezin duelako ondo entzun.
   
2 2
And this is another poem for a woman Beste poema hau emakume batentzat da,
cleaning the floor behegaina garbitzen ari dela
who cannot hear at all. ezin duelako ezertxo ere entzun.
Let us have a moment of silence Egin dezagun minutu bete isilaldi
for the woman who cleans the floor. behegaina garbitzen diharduen emakumearen alde.
   
3 3
And here is one more poem Eta hona hemen beste poema bat
for the woman at home etxean umeekin
with children. dagoen emakumearentzat.
You never see her at night. Inoiz ez duzu gauean ikusiko.
Stare at an empty space and imagine her there, Gera zaitez gune hustu bati begira
the woman with children eta irudika ezazu han
because she cannot be here to speak emakumea umeekin,
for herself, ezin delako hemen egon berberak
and listen berba egiteko,
to what you think eta adi ezazu
she might say. zeure iritziz
  berak esango lukeena.





Jose Antonio Labordeta (Zaragoza, 1935)
«Lehen oroitzapena (nire aitarena)»
Itzulpena: Felipe Juaristi
 

PRIMER RECUERDO LEHEN OROITZAPENA
de mi padre (nire aitarena)
   
Hoy marzo y siete. ¿Recuerdas? Yo recuerdo. Gaur martxoak eta zazpi. Gogoan duzu? Nik gogoan dut.
Soy vivo y te recuerdo: Íntegramente puro, Bizirik naiz eta gogoan zaitut: guztiz garbia,
siempre igual. Diste la mano a quien te dio la mano beti bat. Eskua eman zenion eskua eskaini zizunari
y arrancaste el odio a quien te odió de espaldas. eta gorrotoa kendu zenion atzetik gorrotatu zintuenari.
¿Recuerdas? Ya casi primavera, olor a campo, en las viejas ventanas del colegio —alguien dijo que tu labor no fue importante. Gogoan duzu? Udaberria ia, mendi usaina, ikastetxeko leiho zaharretan —zure lana funtsik gabea izan zela esan zuen norbaitek.
¡Hay cosas, padre, que son mejor guardarlas en silencio! —Alumnos con charangas saludaban tu paso. También tu muerte —fuimos todos contigo al cementerio— y veían tu pureza total y sentían tu voz contra sus frentes. Gauza batzuk, aita, hobe Isilean gorde! —Ikasleek txarangekin agurtzen zintuzten. Zure heriotzean ere bai —denok joan ginen hilerrira— eta zure garbitasun guztia ikusten zuten eta zure ahotsa aditzen beren bekokien aurka.
Hoy ya marzo, otra vez, tanto tiempo te has ido que recuerdo el dolor que te produjo amar la libertad como la amaste. Gaur, martxoa, berriro, hainbeste denbora joan zarela gogoan dut oraindik zuk askatasuna maite zenuen bezala maitatzeak egindako mina.


 

Philip Larkin (Coventry, 1922 - Hull, 1985)
«Neguko Jauregia»
Itzulpena: Juanjo Olasagarre
 

The Winter Palace Neguko Jauregia
   
Most people know more as they get older: Jende gehiena zenbat eta zaharrago jakintsuago:
I give all that the could shoulder. Nik bizkarra ematen diot horri denari.
   
I spent my second quarter-century Azkeneko hogeita bost urteak pasatu ditut
Losing what I had learnt at university Unibertsitatean ikasitakoa galtzen
   
And refusing to take in what had happened since. Eta ordutik hona gertatutakoa ezin ulertuz.
Now I know none of the names in the public prints, Jada ez ditut paperetako izenak ezagutzen,
   
And am starting to give offence by forgetting faces Eta aurpegiak ahanzten ditudanez hasia naiz jendea iraintzen
And swearing I've never been in certain places. Eta zenbait tokitan izan ez naizela zin egiten.
   
It will be worth it, if in the end I manage Gaitzerdi, azkenera, kalte egilea
To blank out whatever it is that is doing the damage. Zernahi dela, suntsitzearen truke balitz.
   
Then there will be nothing I know. Orduan ez dut jadanik ezer jakinen
My mind will fold into itself, like fields, like snow. Nire gogoa bere baitara bilduko da, soroak, elurra bezala.





Nathalie Stephens (Montreal, 1970)
Itzulpena: Antton Garikano
 

   
The body is small and familiar. Gorputza txikia da eta ezaguna.
It is a small body and it is familiar (to me). Gorputz txikia da eta ezaguna zait.
   
I sit near the body with my hands placed on the small chest and the small back. I warm the cold legs. I stroke the small head. The eyes are wide with fear. The eyes are wide with fear. Gorputzaren ondoan nago eserita nire eskuak bular txikian eta bizkar txikian. Berotzen ditut hanka hotzak. Igurzten dut buru txikia. Begiak zabalik daude beldurrez. Begiak zabalik daude beldurrez.
   
With fear. Beldurrez.
   
In your language, to attach a word to a thing is to resist the thing. Zure hizkuntzan, gauza bati hitz bat eranstea gauzari gogor egitea da.
   
Instead I touch it with my hands until my hands become thick with touching and the colour is gone from the eyes and the head twitches and my hands are noise and trembling until the wind pushes the door and the wood marks bruises on my wrists and the bones in my wrists snap and my fingers come to rest against the inside of my arm and my knees burrow into concrete and the small body becomes heavy and the lungs expel water and the heaving moves from the body into the room and the window on the door shatters and the heart hooks into the ribs and the blood drains from the face and the clay runs down the wall and the house hunches against the earth and the jaw cracks and the animals are silent and the air twitches and a dog refuses food and a man bakes bread and a machine whirs and a river overflows and the thing catches me not sleeping. Aldiz nire eskuekin ukitzen dut harik eta nire eskuak loditu arte ukitzeaz eta kolorea joan da begietatik eta buruak ziztatzen du eta nire eskuak zarata dira eta dardara harik eta haizeak atea bultzatzen duen arte eta egurrak ubelduak egiten dizkit eskuturretan eta hausten zaizkit eskuturretako hezurrak eta nire hatzek atseden hartzen dute nire besoaren baitan eta nire belaunek habia egiten dute hormigoian eta gorputz txikia astuna egiten da eta birikei ura darie eta balantzak gorputzetik gelaren barrura eta ateko leihoa zartatzen da eta bihotza kakotzen da saihetsetan eta odola husten da aurpegitik eta buztina doa horman behera eta etxea konkortzen da lurraren aurka eta masailezurra pitzatzen da eta animaliak isiltzen dira eta aireak ziztatzen du eta zakur batek baztertzen du janaria eta gizon batek erretzen du ogia eta makina batek txistu egiten du eta ibai batek gainez eta gauzak lo ez nagoela harrapatzen nau.





Miguel Torga (S. Martinho de Anta, 1907 - Coimbra, 1995)
«Regresso»
Itzulpena: Fernando Gómez
 

Quanto mais longe vou, mais perto fico Urruntzen naizen neurrian hurreago geratzen naiz
De ti, berço infeliz onde nasci. zugandik
Tudo o que tenho, o tenho aqui Sortu nintzen sehaska alaian
Plantado. Dudan guzia, hemen daukat
O coração e os pés, e as horas que vivi, Landatua
Ainda não sei se livre ou condenado. Oinak eta bihotzak, eta bizi izan nituen orduak,
  Libro ala gatibu, oraindik, ez dakit.

Aurkezpena

Senez-ek 20 urte bete ditu