Bedita Larrakoetxea hil zaigu
Artikulua PDFn
Aita Bedita Larrakoetxea, Shakespeare-ren euskaratzailea, Uztailean hil zen Oñatin, 96 urte zituela. 1894ean jaio zen Zeanurin, eta nahiko gazterik lotu zitzaion erlijio bizitzari Oñatiko komentuan. Bizitza ibiltari samarra izan zuen, gerra garaian Oñatitik irtenda atzerrira abiatu zelako Eusko Jaurlaritzak Ingalaterrara bidalitako ume euskaldunen arduradun. Ingalaterran egon zen 1939ra arte, urte horretan Uruguayra bidali bait zuten bere komentuko nagusiek. Pare bat geroago, aldiz, Argentinan egongo zen irakasle lanetan. 1972ra arte ez zen itzuli Oñatira.
Larrakoetxearen itzulpengintza lanak benetan erraldoi batenak dira: nahiko gazterik hasi zen, gainera, eta jadanik gerra aurrean grekeratik egindako itzulpenak egin eta Euskal Esnalea aldizkarian argitaratu zituen 1926tik 1928ra arte. Baina bere itzulpenik handi eta aipagarrienak, ordea, Shakespeare-ren antzerki-lanenak dira: 37 lan euskaratu zizkion hainbat urte luzetan, ematen zituen eskolen arteko orduetan. Argentinan, esaterako, Macbeth Lear Errege eta Ekatxa itzuli zituen 1957tik hasita 1979ra bitartean. Kardaberaz bildumak jasoak ditu Larrakoetxearen itzulpen hauek sei bat liburukitan. Lana, esan dugun bezala, erraldoia egin zuen Larrakoetxeak, baina, hala ere, nahiko oihartzun gutxi izan du gure artean, eta sari hobeagorik merezi zuen, ordea, Shakespeare-ren literatura eta sinbologia eta hari lotutako kultura bera gure hizkuntza jartzeko egindako ahalegin horrek.
Tamalez, Larrakoetxearena ez da gure arteko kasu bakarra; Xabier Mendigurenek 1988ko otsailaren 11an DEIAn Larrakoetxeari eskeini zion artikuluan zioenez, "berdin esan genezake Zaitegik Platonen obrez egindako itzulpenez edo beste batzurenez. Harako iturri zigilatuak dirudite lan izugarri horiek. Eta ondorioa berez dator: euskaldunok kulturan eta artean baditugu erraldoi eta langile bakartiak, baina zenbateraino hedatzen eta baliatzen dugu gainerakook fruitu hori?".
Guk, Zaitegi edo Larrakoetxea bezala, itzulpengintzan aritzen garenok are arrazoi gutxiago dugu aurrekoek egindako bidea sasiz betetzen uzteko. Hil ondoko omenaldiak alferrekoak ematen badute ere, balio bezate lerrook, ez gure kontzientzia lasaitzeko, hunkitzeko baizik.
