X-Flow: Webgune eleanitz batean itzulpenak eta zuzenketak kudeatzeko workflow bat

Zuzenketa automatizatzea
Karlos del Olmo

Artikulua PDFn.

LEAD IN

Birmingham Sunday Mercury deritzon kazetan 2001eko urtarrilaren 7an agertutako albiste baten arabera, argitaletxe bateko langileak eta arduradunak lankide pausatu baten ondoan egon ziren 5 egunean bestea hilda zegoela konturatu barik. Inor ez ei zitzaion urreratu. George Turklebaum jauna, 51 urtekoa, zuzentzaile egon zen argitaletxean 30 urtean. Bihotzekoak jota hil bide zen, beste 23 langilerekin batera zerabilen bulego ataldu gabe batean. Astelehenean hil zen, baina inor ez zen ohartu larunbat goiza arte, garbitzaile bat asteburuan ere halako goiz lan egin behar ote zuen galdetzera joan zitzaion arte. Ugazabak esan omen zuenez, George lehenengoa izaten zen lantokira joaten eta azkena etxeratzen. Langile eredugarria, omen. Isila eta porrokatua. Inorekin sesioan ez ziharduena. Inortxo ere ez zen, beraz, harritu, beti jarrera berean ikusita, ez ei zuelako ea inorekin berba egiten. Lanari guztiz emanda bizi omen zen, ia bestelako harremanik gabe. Medikuntzako testu bat zuzentzen ziharduen herio bila etorri zitzaionean.

Agian, kondaira urbano horietako baten aurrean gaude. Hala bada, betor ongi sarrera moduan. Halakorik ez bada, balia bekigu zuzentzailearen bakarkako lan eskergabe eta ikusezinaren adibide.

Testuak, edozein euskarritakoak (papera, digitala, ikus-entzunezkoak...) direla, kalitate eta batasun baldintza zein irizpide jakinen arabera onargarri uztea bide du helburutzat zuzenketa lanak. Euskarak egun heldu duen mailari begira, ezin ukatuzkoa da zuzenketak orain urte batzuk irudikatzen ezinak ziren esparruak dituela langai.

Zuzenketaz baino, zuzenketa motez edo mailaz berba egitea zuzenagoa izan daiteke, izan ere. Lehenengo maila bat, oinarrizkoena, konparazioko zuzenketa litzateke, hau da, dokumentu beraren bi bertsioak bat ote datozen aztertzea. Alegia, egileak idatzitakoa eta inprimategirako prest dagoena bat datozen aztertzea. Gero eta gutxiagotan egiten da, batez ere euskarri elektronikoak gorabidean doazelako.

Bigarren korrekzio mota batek aztertu beharko du ea idazleak bidalitako euskarri elektronikoa maketaziorako euskarrira pasatzerakoan aldaketarik izan ote den. Euskarri elektronikoei dagokionez, ondo gogoan izan behar da erabilera orokorreko testu prozesadoreak eta maketazio programa profesionalak ez datozela bat eta, ondorioz, egileak beste inork ez duela jakingo nolako itxura gura duen testu maketaturako.

Hirugarren motaz den bezainbatean, zuzenketa klase horixe izaten dugu denon buruan zuzentzea gogora etorri orduko. Aurrera urretik, halere, argitu beharra dago ezen zuzentzea ez dela editatzea. Editoreak ere zuzentzen du, baina halako erakunde edo argitaletxe baten beharretara egokitzeko edo egilearen «gramatika txarra» edo inkontsistentziak onbidera ekartzeko.

Zuzentzaileak, ordea, lantegi izango ditu kalitate teknikoa, puntuazio oker eta iluna, gramatika ez-estandarra, erakundearen edo enpresaren estilo liburuarekin bat ez datozenak, desbideratzeak, desadostasunak (metafora nahastuak, idiotismo desegokiak...), aritmetika okerrak, huts faktualak (argiaren abiadura beti da bera, berdin dio egileak zer idatzi duen). Jakina, prestakuntza beharko du jakintza alor berezi batzuez eta hainbat eduki teknikoz eta, adituen arabera, baita «begi tipografikoa» eduki ere, hau da, tipografi huts eta gorabeherez berehalakoan ohartzeko trebezia.

Informatika garatu ahala, beharrizan berriak sortuz doaz (bestelako euskarriak, dokumentu mota bereziak...), baina, horrezaz batera, baliabide eta tresna lagungarriak ere ugarituz doaz. Testu beraren hainbat aldaki edo bertsio izan daitezke: paperezkoa, datu basea, digitala, web gunekoa, ikus-entzunezkoa... Bestalde, eraginkortasunak lagun eroan behar du arintasuna, zuzenketek denbora behar dutelako eta, jakina, denbora dirua da. Asko zuzendu behar izanez gero, lan ildo ohikoa oztopaturik geratuko da. Kontua litzateke, beraz, zuzentzaileari, erredaktoreari edo dena delako profesionalari lehendik adostutako irizpide batzuk beteko dituen testua helaraztea. Jakina, hizkuntza langai dela beti izango da eremu lauso eta erabaki beharreko halako bat, anbiguotasuna eta estandarizaziorik eza tartean direla. Euskarari dagokionez, ezin ahaztuzkoa da, bestalde, euskalki erabilera arautu bagako batzuek oztoporen bat edo beste ezar dezaketela.

Erakunde eta enpresa batzuk, eguneroko lana sinpletu eta merkatu ez ezik, gizartean edo merkatuan hizkuntzazko irudi koherentea aurkeztu beharrean egoten dira. Testuak argitaratzea, are errazenak ere, jardunbide luze eta neketsua izan daiteke, baina egileek original argi eta forma aldetik zuzenak aurkeztuz gero, kostua eta epeak murriztea ez ezik, kalitatea hobetzea ere lortuko da, azken buruan, herritarra, hartzailea edo bezeroa onuradun gertatuko dela. Komunikazioa errazagoa izango da.

Zuzentzaileak azken kate begi noraezekoa izan behar luke testua jende aurrean agertu ordurako. Osagai linguistikoa (hizkuntza bakoitzaren ezaugarriak eta konbentzioak) eta teknikoak aztertu behar ditu. Erroreak, zehaztasunik ezak edo inkoherentziak topatu. Orraztaile ez diren neurrian, ordea, autorearen asmoari fideltasuna zor diote. Horra hor oreka topatu beharra: non hasten da akatsa eta non amaitzen egilearen estilo «urratzaile, bortxatzailea»?

Zuzenketa lana automatizatzeari begira, zein zeregin aurreztu diezaioke itzultzaileak edo egileak zuzentzaileari? Edo, bestela, zuzenketaren zein alor landu litzake modu automatizatuan ordenadoreak? Automatiza ote daitezke testu koherentziaren azterketa, erabilera gramatikalen zuzentasuna, tipografi arazoak? Alderdi horietako zein arindu dakizkioke zuzentzaileari?

Eta kezkatxo bat ere hedatu ohi da automatizazioaz aritzen hasi orduko, geratuko ote da gizakia, zuzentzailea edo itzultzailea batere lanik gabe? Azken teknologi joerek aurkakoa erakusten dute. Itxuraz, itzulpen memoriei esker itzultzaileek gero eta gehiagotan jo beharko dute zuzentzaile edo orraztaile izatera. Eta zuzentzaileen ardura izango da makinek berez ebazterik ez dituzten guztiak argitzea: idazleei edo itzultzaileei itauntzea, zalantzak eta ustezko hutsak dokumentatzea...

Automatizazioaren aldetik, hainbat aldi eta mota bereiz genitzake, esan legez. Homogeneotasuna, orri zenbaketa, osagai formalen hutsak (ohar deiak eta orripekoak bat etortzea eta abar) aurretiko zuzenketa aldi baten osagai lirateke, makina batek erraz antzean aurrera eroan lezakeen kontrola.

Zuzenketaren alor pragmatiko bat ez da begi bistatik galdu behar: fotokonposizio fasean dagoen lan batean aldaketarik txikienak ere gastu erreskada ikaragarria ekar dezakeela.

Orokorrean, dokumentu batek bi osagai izango ditu: edukia (egitura logiko bati lotua) eta aurkezpen itxura. Aurkezpenari dagozkionak etengabe bilakatuz doaz eta, aldez edo moldez, errazen automatiza daitezkeenak genituzke.

Egungo baliabide informatikoek testuak formateatzeko aukera ugariak dakartzate, baina programen arteko konbertsioek kode edo elementu grafiko arrotzen sorrera eragiten dute. Pentsatzekoa da sarritan hobe dela errebisatu beharreko edo zuzenkizun den dokumentuan ahalik eta aurkezpen elementu formal gutxien jartzea, halako oker elektronikorik sor ez dadin. Baina nola ukatu idazleari edo itzultzaileari begi aurrean dokumentu ondo aurkeztua izateko aukera? Itzulpenei dagokienez, gainera, sarri ere sarri, azken formatuak erabat baldintza dezake testu itzuliaren edukia bera. Konbertsioek eragin ditzaketen arazoak SGML edo antzeko marka sistema estandarren bat erabilita saihets daitezke, testuaren agitura definitzeko etiketa edo mugarriak ondo definituaz. Bestalde, gaur egun itzultzaileok tresna ezinago egokiak izaten dituzte itzulpen memoriak kudeatzeko programak, formatu ezaugarriak gorde izaten dituztelako, salbuespenak salbuespen (zenbat eta dokumentu osagai estandarizatu gabe edo grafiko gehiago, orduan eta okerbiderako bide handiagoa).

Informatikaren aurreramenduak aurreramendu, gaur arte testua orrazteko edo estiloa zuzentzeko lagungarri informatikoak ez dira lar jorratu. Eta ez halabehar hutsez. Azalpena ekonomian bilatuz gero, pentsa liteke merkatuan zuzenketaren eta estiloaren kontuak ez duela behar besteko dirutzarik gora eta behera erabiltzen, bezeroen eskabide maila ez dela handia. Baina, izatez, ez da hala jazotzen. Zuzenketak gero eta diru ederragoak darabiltza. Azalpenak, beraz, beste adarren bat ere izan dezake: estiloa zuzentzeko tresnek hizkuntzaren alderdirik sakonenekin eta labanenekin lehiatu beharra. Eta, jakina, oso kontu gizatiar bat: aukera, gustu edo apeta huts direnen artean hautu egin beharrean egotea, estiloa, berez, horixe baino ez delako, idazleari nortasun halako bat ematen dioten ezaugarrien sorta. Jokoan, hizkuntzaren alderdi antzemanezinenak, batzuk semantikaren alorrekoak.

Zuzenketak, zertan ukatu ez, zuzeneko harremanetan dago kalitate kontrolarekin. Kalitatearen Osoko Gestioa eta ISO egiaztagiriak tartean dira. Eta erakunde edo enpresa bakoitzaren usadio eta aukerabideak. Enpresa eta erakundeetan bezeroa gustura uzteko ikuspegia gero eta zabalago dabil, bezeroa enpresa edo erakundea bera denean ere. Jakina, hizkuntz kalitatearen definizioa oso bestelakoa gerta daiteke ikuspegiaren arabera. Terminologiaren sendotasuna garrantzizko-garrantzizkoa izan daiteke idazki edo euskarri motza jakin batean, baina besteren batean, agian, hartzaileak eguneroko hizkeratik hurbilago dagoen eredua gurago luke. Antza denez, barren, ezinezkoa ei da kalitatearen alderdi bat nabarmentzea edo indartzea gainerako alorrak ahuldu barik. Ezin hari batetik tira egin ehundura osoa sare-sare eginda uzteke. Beste auzi-mauzi bat sortzen da berehala, ezin ukatuzkoa da, kalitate sistemak ezartzen, estandarizatzen eta automatizatzen ekinez gero, hasieran, diru eta denbora inbertsio handiak behar izaten direla, zenbateraino eta hainbat enpresak edo erakundek zeregin horietan hastea testu kalitate txikiagokoak plazaratzea garestiagotzat jotzeraino. Bestaldetik, hizkuntzari dagokionez, batzuen iritziz produktu akasgabea (0 akats) beste baten aburuz ez da hain onargarri gertatuko. Zuzenketa automatikoak, beraz, besteak beste, bi erakar gune edukiko ditu, bateko, adostasun handiko irizpideak kontuan hartzea eta, besteko, erabiltzailearen arabera moldatu ahal izatea. Horrela baino ez da lortuko kalitate berme eramangarria.

Kalitatearen aldetik, ezin ahaztuzkoa da, buruan, azken produktu akastuna zuzendu baino, beti izango dela onuragarriagoa idatzi edo itzuli ahala testuari, hizkuntza produktuari alderdi akastunik ez eranstea, hau da, egiterakoan lagunduko duen sistema.

Norberaren beharrizanetara egokituriko tresnak ezinbesteko osagai izango ditu elikatze lan eta denborak. Eta jakina, sarritan, idazlea edo itzultzailea, nagusiak edo bezeroak behartuta, ez da oso astitsu ibiltzen halako prestalanetarako.

Dakusagun beraz, zelako oztopoak izan ditzakeen zuzenketa automatikoak eta zein zuzenketa automatiza dezakegun egun merkatuan eskuarki topatu daitezkeen tresnak erabilirik.

Edukiak

Lehenik eta behin, dena delako aplikazio horrek ebatzi behar luke hartzailearen araberako iragazkiak jarri ahal izatea. Hau da, euskarari dagokionez, esaterako, Euskaltzaindiaren arauak jaso ez jaso erabakitzeko eskua. Onena, jakina, ordenadorearen ahalmena eta programaren eraginkortasuna astuntzen ez bada, arau denak sartzea litzateke, erabiltzaileari aukera hura noiznahi alagalan indargabetzeko bidea emanda, baldin eta harako erabiltzaile hark arauok ezin hobeto dakizkielakoan egonda, makinak halako zereginetan denbora galtzen ibiltzerik nahi ez badu.

Bigarren maila batean, Euskaltzaindiak gomendio edo forma hobetsien moduan emandakoak zein formatutan sartu erabaki beharrekoa litzateke. Jakina, programari adierazi behar litzaioke ea halakoak gomendio ala beharkizun diren erakunde edo enpresa horretan. Irizpideak finkatu beharko dira, ezbairik gabe, halakoak zelan gehitu erabakitzerakoan.

Beste eduki maila bat genuke autoritateen lan, artikulu eta liburuetatik, edo entziklopedia, monografia eta abarretik ateratako estilo irizpideak. Jakina, lehenengo hautua litzateke halakoak gehitu beharrik dagoen ez dagoen ebaztea. Gero, hartarako irizpideak eta bakoitzaren gomendio maila edo indar maila definitzea, hau da, makinak lagungarri ala beharkizun eskainiko dituen.

Hurrengo osagai multzo bat erakundearen edo enpresaren beraren estilo liburutik letorke. Gero eta sarriago dihardute erakundeek barne erabilerako estilo liburuak definitzen. Zertan esanik ez, estilo liburu hori automatizatzeak era izugarrian laburtuko luke lan jardun osoa.

Horri loturik, sail berean, beste erakundeen estilo liburu edo gomendioak letozke, zein bere autoritate kode edo maila erantsirik. Jakina, hobe zuzentzaileari, itzultzaileari edo idazleari edukiak indarrean jarri edo kentzeko aukera eskaintzea.

Azken sail moduan, sistema automatikoari bestelako zuzentzaileak (ortografikoak, adibidez) erabiltzeko bidea ere erantsi behar litzaioke, baina, beti ere, aukera moduan.

Zuzenketa automatizatuaren mailak

Automatizazioak, berez, hainbat maila izan ditzake. Jakina, zuzenketa edo orrazketa automatikoak zelako eduki motak hartu gura dituen barne, aurreko atalean aipatu legez, segituan azalduko diren erarik errazenak erabiltzeak ez du ganora handirik izango.

Oinarrizko mailan idazteko erabiltzen diren tresnarik ohikoenek eskaintzen dituzten baliabideak izango genituzke: autozuzenketa zerrendak, makro sailak, datu base edo kalkulu moduko zerrendak eta abar. Beharrizanik errazenak gestionatzeko bide merkea eskaintzen dute, erabiltzaile edo enpresa gehienek edukitzen dituzten programen baliabide guztiak ustiatzen datzalako. Sarritan ofimatika aplikazioak erabiltzaile arruntaren ikuspegitik baino ez dira erakusten, lanbide bakoitzaren beharrizanak ahaztuta. Berez, testu tratamenduak, datu baseak eta kalkulu orriak ez daude zuzentzailearentzat edo itzultzailearentzat pentsatuta, baina berez dakartzaten aukeretako eta tresna batzuek zuzenketa automatizatzeko bidean jarriko dituzte halako profesionalak. Testu prozesadoreak berak autozuzenketa zerrendak eratzeko aukera eskaintzen du, alegia, hiztegi mailako zuzenketak egiteko bide erraza. Erabiltzaileak nahi dituen aukerak erantsi eta ordenadoreak berak aldatuko ditu, bestelako bagarik, tekletan sekuentzia galarazia idazten denean.

Horrekin batera, testu prozesadoreek erabiltzailearen hiztegiak sortzeko aukera eskaintzen dute. Hau da, berez dakartenaz gain, nork berea definitzeko bidea. Horrek, berez testu, erakunde, bezero eta enparauen araberako hiztegiak sortzea bideratuko du. Programari erabiltzailearen hiztegiak ere testu zuzenketarako erabiltzeko aginduz gero, testu prozesadoreak, datu baseak edo kalkulu orriak abiaraziko ditu. Hala, oinarrizko zuzenketa mailaz gain, beste bat ere antola liteke, zuzentzailearen beharren araberakoa. Testu prozesadoreek, berez, estilo zuzentzaile xume batzuk dakartzate, baina euskararakoa oraindik ez dago guztiz osaturik, nahiz eta gramatika aztertuko duen Xuxenen bertsioa aurreratu samar dagoen.

Antzeko bide bat dugu makroena. Makroak agindu kate automatizatuak dira. Haien bitartez deiak egin dakizkieke beste fitxategi batzuei (adibidez, zuzenketen zerrendei) edo idatzi ahala, hiztegian ez diren kateak aldatzeko. Jakina, erabiltzailearen aldetik halako prestakuntza berezi bat eskatzen du bide mota horrek, edo, informatikan jantziago dagoen baten laguntza. Baina erabiltzen errazak izaten dira.

Haiei loturik daude datu baseak eta kalkulu orriak, eta halakoek zuzenkizunen zerrenda luzeagoak, ia mugagabeak jaso eta indexa ditzakete. Zertan esanik ez, makroen bitartez, beste aplikazioren batetik egin diezaieke dei erabiltzaileak.

Maila honetatik jota, hurrengo maila aplikazio espezifikoena da, hots, hiztegiak, glosategiak eta abar sortzeko software berezia. Haietako batzuk hutsik datoz, erabiltzailea berbak gehituz joateko. Beste batzuk, ordea, oinarrizko hiztegi batez horniturik datoz, eta erabiltzaileari bereak emendatzeko abagunea eskaintzen diote. Beste alorretan bezala, freeware irenetatik diru ederrak kostatzen direnetara doa sorta. Betiko legez, erabiltzaileak aukeratu beharko du beharren, inbertsioen eta etekinen arteko oreka zelan eratu.

Espezializazioranzko kate honetan, hurrengo maila itzulpen automatikorako programena da, halakoek erabiltzailearen hiztegiak sortzeko aplikazioa ekartzen dutenez gero. Halakoetan datuak eransteko edo inportatzeko modu gidatu edo behartua dago, bestela programa itzultzaileak hiztegi berria itzulpen automatikorako erabiltzerik izango ez duelako. Elikatzea gatzago gerta daiteke, baina, ordainez, zerbitzu hobea eskaintzen diote bezeroari. Normalean itzultzaile «profesionalek» ez dute halako aplikazioetara jo ohi, emaitza barregarrien sortzaile izan ohi direlako. Baina ez dira guztiz erabat alde batera uztekoak, espezialitate alorretarako hiztegiak prestatuz gero, oso «aurreitzulpen» baliagarriak eman ditzaketelako. Bestalde, ondo kontuan izan behar da horrelako itzultzaile automatikoak itzulpen memoriazko programekin batera erabil daitezkeela eta, ondorioz, prozesuak asko arindu.

Espezializazioan gorago joanda, zuzenketaren hurrengo mailan itzulpen memorietarako aplikazioak genituzke. Programa horietako batek, Wordfast-ek, hain suertez, berezko osagai du kalitatea kudeatzeko modulu bat. Aurrerago jardungo dugu halakoen gainean. Itzulpen memoriak, berez, itzultzeko prestaturiko tresnak dira, baina, eskaintzen dituzten baliabideak bestela antolatuta, zuzentzaileentzako lanabes bihur daitezke, hala, zuzentzailearen lana errazteko bidea eman ahal izateko. Geroago azalduko dugu jardunbidea zehatz-mehatz.

Azkeneko maila, zertan esanik ez, zuzenketarako diseinaturiko softwarea litzakete. Artikulu hau erredaktatzeko orduan, zuzentzaileentzat gurata prestaturiko programa komertzialik ia ez dago merkatuan, artikulu honetan bertan haietako bat, hizkuntza bakarrerakoa, aurkeztuko dugun arren.

Motak

Zuzenketa sistema definitzeko, prestatzeko edo aukeratzeko orduan, hainbat mota bereizteko modua izango dugu dena delako programaren erabilera bera irizpide erabilita. Agi denez, erabilera horrek programaren beraren ezaugarriak eta baliabideak baldintzatu ditzake. Dakusagun:

a) Itzultzailearentzako berarentzako laguntza sistema

a.1. Itzuli ahalakoa
a.2. Itzuli ostekoa

b) Zuzentzailearentzako laguntza sistemak

b.1. Itzultzaileari on line laguntzeko sistema
b.2. Itzulpena orraztekoa

c) Elikatze edo mantentze motaren arabera (produktu itxia, noizean behin elikatzekoa, itzuli edo zuzendu ahala elikatzekoa).

d) Erabilera unearen araberakoa (etengabekoa, lana amaitu ostekoa, nahierarakoa...).

Zuzenketarako baliabide linguistikoak

Dena delako zuzentzaile automatiko ideal eta ereduzkoak ondoko edukiak jaso behar lituzke:

Lexiko basea: lemak, morfemak, forma lexikalizatuak...
Agerpen maiztasunen hiztegia: oso osagai garrantzizkoa, batez ere zuzenketaren aldetik, zuzenketa batzuen oinarria erabilera, maiztasuna izaten delako.
Hiztegi tematikoak, gaien araberakoak.
Hiztegi pertsonalizatuak, erabiltzailearenak berarenak.
Ohiko hutsen eta zuzenketa proposamenen hiztegia.
Berba zapuztuen hiztegia, bestela esanda, sistemak erabiltzaileak bestela adierazi ezean, berez onartuko ez dituen berbak
Morfologi aztertzailea. Segur aski, hurrengo atalarekin batera, zertzen gaitzena.
Aztertzaile semantikoa, osagai semantikoen gaineko argibideak.

Zertan esanik ez, den-denak barne hartzen dituen aplikazioa goreneko maila izanda, aurreko lehenengo pasartean zerrendaturiko laguntza sistemetako batzuek zenbait aukera baino ez dituzte hartuko, baina begi bistan samar dago soilik beren beregi diseinaturiko aplikazio batek har litzakeela horien denak barne.

Txertatutako irudian gaztelaniarako zuzentzaile automatiko baten interfazea ikusten da, itxuraz, erabiltzaileak nahierara elika dezakeena. Adibide moduan baino ez da aurkezten, tresna beregain mota bat zertan den aurkeztearren.

Testu zuzentzailearen xedeak

Beste alderdi batetik hartuta, dena delako zuzentzaile automatiko horrek, luze labur, honako eginkizun hauek hartu beharko ditu bere gain.

Zuzenketa ortografikoa
1. Alternatibak sortzea
2. Alternatibak ordenatzea
Gramatika aztertzea
1. Komunztadura
2. Sekuentzi hutsak
3. Huts lexikoak
Estiloa zuzentzea
1. Hizkera estandarraren sendotasuna
  1. Lexikoa: berba, lokuzio eta kolokazio arrotzak...
  2. Egiturak: kanonikoak, arrotzak, ezezagunak...
2. Eduki konbentzioen sendotasuna
  1. Laburtzapenak
  2. Siglak
  3. Akronimoak
  4. Ikurrak
  5. Izen bereziak
3. Puntuazio okerrak
4. Oker semantikoak (segur aski, zereginik gaitzena)

Zuzenkizunen sailkapena

Aurreko atalean jasotako zerrendari begiratua botaz gero, lanaren latza beharbada ez da behar bezain argi geratuko. Baina kasuistika ia infinitu hori astiro aztertzen hastea nahikoa da berehala ohartzeko aplikazioak barne hartu beharreko aldakien zabalaz edo mugagabetasunaz. Automatizazioari begira, batzuk besteak baino errazagoak gertatuko dira, eta bihoa hura kontsolamendu!

1. Ortografi hutsak

1.1. Letra larria oker

Izen berezia