Transformazio lexikoak itzulpenetan
Levickaja, Fiserman

Tetradi Perevodiciki, n. 12, Moskva, 1975

Euskaratzailea: Xabier Mendiguren

SH eta XHren artean egitura desberdintasun bat gertatzen da. Hizkuntza bakoitzak bere "Weltanschauung" edo "mundu-ikuskera" berezia isladatzen du. Errealitatea ezagutzerakoan, gauza bat eta berari buruz ezaugarri desberdinak har daitezke kontutan. Aukera hau hitzari dagokion egitura semantikoan isladatzen da.

Betaurrekoak adierazteko ingelesak glasses eta errusierak ocki hitzak erabiltzen dituzte. Ingelesak objektu horren gaia hartzen du, errusierak, berriz, objektu horren funtzio edo zertarakoa. Halare, bi hitzok ongi adierazten dute errealitateko fenomeno bakarra.

Hitzaren hedadura semantikoa ere ez da berdina edo parekoa gertatzen bi hizkuntzetan. Hitz bakoitzak bere bizitza du hizkuntza jakin horretako sistemaren barruan, eta beroni estuki loturik egoten da. Adierazi lexikalaren alderdi desberdinak har ditzake, esanahia zabalduz edo murriztuz, konkretoago edo abstraktoago bihurtuz.

Konbinagarritasunaren aldetik ere desberdintasunak sortzen dira bi hizkuntzatako hitzak parekatzean. Batean egin daitezkeen hitz uztarketak, bestean beharbada ezinezkoak izaten dira.

Azkenik, garrantzi handia du hizkuntza bakoitzaren baitan hitz jakin bat erabiltzeko dagoen ohitura edo usadioak. Hitz bakoitzak bere lekua du hizkuntza horren historian eta sistema lexikalaren mamikuntzan eta garapenean. Hizkuntza bakoitzak bere klitxe, formula eginak eta hitz konbinazioak sortzen ditu.

Itzultzerakoan transformazio lexikalen beharra agerian jartzen duteri lau arrazoi modu hauen adibideak ikusiko ditugu ondoren.

Hot milk with skin on it (P.H. Johnson)
Gorjacee moloko s penkoj

Errealitateko fenomeno jakin hau larrua edo azalarekin asoziatzen da ingelesez gorputza edo fruituak estaltzen dituenarekin. Errusieraz, berriz, adieraziaren oinarrian irakitearen ondorioa datza-irakin eta bitsa sortzea. Euskarazko esnegaina ingelesezko skinetik hurbil legoke eta aparra errusierazko penka-ren parekoa litzateke.

Herring-bone (work)
V ëlku, v ëlocku

Adreiluak ezartzeko modua, joskintzan, marrazkigintzan eta abar erabiltzen den esamolde hau errusieraz zuhaitzarekin asoziatzen da, izeiarekin (abeto) hain zuzen; ingelesez, ostera, harenkearen bizkarrezurrarekin. Errusierazko imajina basoen ugaritasunari zor zaio, ingelesezkoa, berriz, itsasoaren hurbiltasunari.

Egitura semantiko argia duten hitzetan ezezik, osagai etimologikoak gardenak dituzten hitzetan ere garbi ikusten dira fenomeno hauek:

gostinaja = gonbidatuentzako gela
drawing-room (withdrawing-room) = emakumezkoak mahaitik baztertzen zireneko gela
parlour = gonbidatuekin hitz egiteko gela
sitting-room = eserita egoteko gela
sala de estar = egongela
instant coffee = rastuorimyj kofe

Bi hitzetako eraikuntza hauek fenomeno bakar eta berdinaren alderdi desberdinak isladatzen dituzte: ingelesak prestakuntzaren bizkortasunari begiratzen dio; errusierak, aldiz, kafe honen ezaugarri bereziari, disolbagarritasunari.

School-leaver = uypusknik

Eskola-aroa bukatzen duena errusierak eskolak bizitzara bota edo aterarazitakoa balitz bezala ikusten du, ingelesak, berriz, eskola uzten duenaren gisa. Ondorioz, hitz hauen bidez sortzen diren eraikuntza edo hitz-elkarketak ere ez dira bat etortzen:

to raise the school-leaving age
(prodlit 'srok objazatel 'nogo obucenija v sko1e)

to raise = jaso, igo, altxa
prodlit'= luzatu

Itzultzaileak badu hitzaren adieraziak bere baitan duen ezaugarri bereziaren mendean erortzeko arriskua. Ordezkoa bilatu behar da, jatorrizkoaren lilurapean erori gabe.

I
He lives next door
On zivët u sosednem (a ne s1edujuscem) dome
Auzokoa da (ez hurrengo atekoa)

II
A snowdrift ten inches deep
Sugrob vysotoj(a neglubino) upolmetra
Metro erdiko elurpiloa ed metroerdi alturako elurpiloa (ez sakonerako)

Batzutan, hautaturiko hitzak duen ezaugarriarengatik, gertatu da hedadura semantiko zabalagoa izatea eta beste hizkuntzakoaren kide ez gertatzea. Teenager hitzarekin hauxe gertatzen da. Etimologiari bagagozkio, thirteen-etik nineteen-era doazen zenbakitzaileei loturik dago (Cf. in one's teens).

Errusierazko podrostok - podrastajuscij hitzek ez dute erabat hartzen teens-aroa, 12-tik 16-rakoa adierazten bait du.

Horregatik hitz desberdinak erabili behar izaten dira itzultzeko, lehengoez gainera junosa eta molodez 'p1uralean.

Arazo berdintsua sortzen zaigu euskarazko gaztetxo, gazte, mutil, neska eta abarrekin ere.

Hitzaren egitura semantikoan dauden desberdintasunak dira transformazio lexikalak burutzera bultzatzen duten funtsezko arrazoietariko batzuk. Desberdintasun hauek hitzaren edo hitz-taldeen ezaugarri bereziei loturik egoten dira. Horrela, bada, hizkuntza desberdinetan adieraziz identikoak diren hitzak ez dira absolutuki zentzukideak sekula ez dira erabat etortzen. Sarritan bat etortzen da hitz horien lehendabizi bariante lexiko-semantikoa, funtsezko adierazia, baina gero ere bariante lexiko-semantiko batzuk ematen dira, zerentz hauen garapena bestelako bideetatik gertatu bait da. Honek baldintzatzen du hizkuntzaren baitan hitzak desberdin funtzionatzea, desberdin erabiltzea, eta desberdin konbinatzea; gainera ingelesezko hitzaren oinarrizko adierazia errusierazko hitz kidearena baino zabalagoa izan daiteke, edo alderantziz. Hiztegiek garbi ematen dute fenomeno honen berri. Adibidez, ingelesezko gloomy hitzaren bi adierak errusierazko bi hitz desberdinen bitartez ematen dira:

1.- témnyj, mraënyj
2.- mranyj, unylyj

Beraz, itzultzailea aukera baten aurrez-aurre aurkitzen da. Mellow adjektiboaren egitura semantikoaren analisia eginez gero, berehala ikusten da hitz polisemikoa dela eta gauza eta kontzeptu sail oso zabala kalifika dezakeela: fruituak, ardoa, lurra, ahotsa, gizona. Erabilpen-eremu bakoitzari adierazi zehaztua dagokio. Ingeles-errusierazko hiztegiren bat aztertzen badugu, koma batez banaturik agertzen dira hitz guzti hauek. Argi dago, beraz, bariante lexiko-semantiko bakoitza ez datorrela bat errusierazko hitz bakarrarekin; izan ere, beraren baitan bi serna edo gehiago geratzen bait dira, errusierazko bi hitzez edo gehiagoz ematea eskatzen dutenak.

1.- Mellow spelyj, mf agkij , sladkij, sonyj (fruituei buruz).
2.- Mellow vyderannyj, staryj. pryjatnyf na vkus (ardoari buruz)
3.- Mellow podobrevij, smajagIvijsja s vozractom (gizonari buruz).
4.- Mellow mjagkij, sonyj, gustoj (ahotsa eta koloreei buruz).
5.- Mellow rychi yf ; plodorodnyj, irnyj (lurrari buruz).
6.- Mellow veselyj, podvypiv'ij (gizonari buruz).

Ia kasu guztietan mellow hitzari errusieraz bestelako hitza dagokio, kalifikatzen duen sustantiboaren arabera.

Colour hitzaren egitura semantikoa errusierazko cvet hitzaren antzekoa edo oso hurbilekoa da, nahiz eta beronen bigarren adierak (rmujanec) errusieraz hitz zehaztaileago bat eskatzen duen: cvet lica. Hala ere, colour hitza zentzu honetan erabiltzen denean desberdintasuna sortzen da errusierazko cvet lica sintagmarekiko.

• She felt the colour rising in her cheeks. (H. Robbins)
• Ona poiuustvova1a, cto krasneet (&o u neë krov 'prilila k licu).

Oso bide desberdinetatik garatu dira Brittle eta chrupkij hitzen aldaera lexiko-semantikoak. Brittle hitzak gaurreguneko idazie amerikar eta ingelesentzat zentzu berriak hartu ditu; ugari erabiltzen da pertsonaren deskribapenetan sustantiboekin konbinaturik (itxura, ahotsa, portaera). Adibidez: brittle manner, brittle temper, brittle tone.

Adierazi hauek itzultzeko beharrezkoa izaten da dagozkien ordezkapen lexikalak egitea errusieraz: razdraite1 'naja (nervnaja) etab. erabiliz.

Ikus dezagun beste adibide bat. Ingelesezko bug eta errusierazko kiop (tximitx) bat datoz oinarrizko adierazian, biek zomorro nazkagarria esan nahi bait dute. Hala ere, irudizko zentzuaren edo zentzu eratorriaren garapena bide desberdinetatik gertatu da hizkuntza bakoitzean, konnotazio emozional kontrajarriak sorterazteraino.

Errusieraz kiop hitzak nini, inutil koskor esan nahi du, eta zentzu maitakor eta positiboa du, Ingelesez, berriz, guztiz negatiboa du: a big bug, bugging.

Hitzaren egitura semantikoa eta beronen erabilpen kontestuala

Hitzaren egitura semantikoak aurremugatu egiten du berorren erabilpen kontestuala, eta hitzaren adierazi kontestuala itultzeko zailtasun handiak sortzen dira.

Hitzaren adierazi kontestuala hein handi batetan kontestu semantikoaren izamoldeari loturik dago, beronekin semantikoki konbinatzen diren hitzei. Hitzaren adierazi okasionala, ustegabeki kontestuan sortzen dena, ez da izaten hautazkoa edo arbitrarioa baizik eta potentzialki hitz horren egitura semantikoan sorturik egoten da. Poesian eta literatur-prosan, hitza zentzu kontestualean erabiltzen denean, sarritan idazlea hitz horren egitura semantikoaren sakoneraino sartzen da. horrela, bada, hitzak berezkoak dituen lotura paradigmatiko eta semantikoak, eta hitzaren potentzia lexikalak bi kasuetan aurki daitezke. Baina adierazi potentzial hauen aurkikundea estuki loturik dago hizkuntza bakoitzaren berezitasun lexiko-semantikoarekin, eta horretatik sortzen da zailtasun berezia hitzen adierazi kontestuala itzulterakoan; hizkuntza batetan egin litekeena, ezina bait da beste batetan.

In an atomic war women and children will be the first hostages

Hostage hitzak, hiztegiei bagagozkie beti adierazi bakarra du (za1onik, rehén, bahita). Baina ingurune semantiko jakin honetan (ërtva, víctima) zentzua hartzen du. Adierazi kontestual hau argiro dago berorren adierazi paradigmatikoan: "bahitu bakoitza biktima bihur daiteke eta hil".

Interesgarria da exploitation hitzaren adierazi kontestuala ondorengo adibide honetan:

Britain's worldwide exploitation was shaken to the roots by Colonial Liberation Movements. (Daily Worker)

Hitzaren adierazi kontestuala metonimikoki sortu zen sistema kolonial guztiak hustira pen edo explotaziotik sortzen dira, berau bait da botere kolonialaren oinarria.

Errusierazko ekspluatacija ez dago adierazi kontestual horretan erabiltzerik; exploitation hitzak duen ingurune kontestualak (worldwide, shaken to the roots) eragozpenak sortzen ditu horretarako. ltzulpenean aldaketa egin beharra dago transferentzia metonimikoaren laguntzaz.

"Kolonial 'noe moguestvo Anglii...

Hitzaren adierazi kontestuala beti oso efektu handikoa gertatzen da, nola semantikoki hala estilistikoki ere, ustekabekoa izaten delako. Sarritan helburu estilistikoekjn erabiltzen da eta itzultzaileak bi arazori erantzun behar izaten die: nibelazioari ihes egin behar dio eta aldi berean itzulpeneko hizkuntzaren arauak ez ditu hautsi behar.

Adierazi emozionalaren itzulpena

Zailtasun berezia sortzen du adierazi emozionala duten hitzen itzulpenak, ordezkapen lexikalak eskatzen dituztenean. Hizkuntza guztiek izan ohi dituzte adierazi logikoaz gainera emozionalaren jabe ere diren hitzak. Ez da nahastu behar konnotazio emozionala izatea eta adierazi bat baino gehiago izatea (polisemia). Adierazi emozionala sarritan agertzen da hitzaren adierazi paradigmatikoan, h.d., objektiboki, eta ez subjektiboki, adibidez love, hate, friendship bezalako hitzetan etab. (Hala ere, ez dira baztertzen erabilpen kontestualaren eragitez hitzari adierazi emozionala sortzen zaioneko kasuak). Hitzaren adierazi emozionala bigarren smatzat, errealitateko gertakari edo fenomeno jakin bati buruzko balorazioa adierazten duen sematzat har daiteke. Balorazio hau positiboa edo negatiboa izan ohi da eta kontestuaz eta hautemate subjektiboaz aparteko zerbait da.

Grief, joy, sorrow, motherland, to smile, to greet, tender, funny, cute, terrifying, etab. bezalako hitzetan badago konnotazio emozionalak.

Baina honelako hitzen itzulpenak ez du zailtasun berezirik itzultzailearentzat, zeren berauen adierazi logikoa konkretoa bait da muga oso zehatzak bait dituzte bi hizkuntzetan. Oinarri kontzeptual zabala eta muga semantiko zehaztu gabeak dituzten hitzen adierazi emozionala itzultzeak sortzen ditu zailtasunak. Hauetakoa da, adibidez, glamour sustantiboa eta glamorous adjektibo eratorria. Kontestu desberdinetan adierazi desberdin hauek izatera irits daiteke:

distira, bonbonkeria, arrandia, tuxua, joritas una, pinto eskotas una, etab.

Honelako hitzen itzulpena oso loturik egoten da kontestuari. Ikus adibide hau:

• R. was captivated by the vulgar glamour and the shoddy brilliance of the scene before him.
  R. byl plenen vul 'garnyn bleskom i deevoj roskoju vsego okruajuëego.
  (Vulgar glamour eta shoddy brilliance sinonimoak dira).
• ... who were attrated for the moment by the glamour of the dancer or the blatant sensuality of the woman. (... rornantiëeskijoreot...)
• In her bought arms they caught sight for a moment of the brilliant world of the capitals, and ever so distantly and however shoddily of the adventure and the glamour of a more spacious life.
  (... I otblesk sikarnoj zizni.)
• Hirsch's Richard is not lacking in glamour. Facially he is a smiling fallen angel. (The Observer Review, 1973)
  [... ne lisen obajanija (xarma, erakarmena)]

Adierazi emozionala duten hitzetan une baloratzaile bat dagoenez gero, kontesturik desberdinenetan erabil daitezke. Erabilpen zabaera honek oinarri kontzeptuala hedatzen du eta adierazi Iogikoa ahultzen, hau da, nolabaiteko desemantizazioa gertatzen zaio. Horrelakoetan areagotzaile bihurtzen dira. Hau garbi ikusten da adjektibo eta adberbioen kasuan.

• Mr. Heath sorely needs support of the Opposition in the face of the explosion of anger and horror at the shootings in Derry. (Morning Star, 1972)
  Chit krajne nudaetsja... vzryv gneva i vozmuöenija.

Kasu honetan sorely hitzak areagotzaile funtzioa du eta krajne hitza baliokide gertatzen da itzulpenean funtzionaltasunari dagokionean, nahiz eta bi hitzen adierazi Iogikoa planu desberdinetan geratu.

• Even judged by Tory standards, the level of the debate on the devaluation of the pound yesterday was abysmally low. (Morning Star, 1973)
  (... debaty... prochodili na &ezvyajno nizkom urovne.)

"Nazioarteko hitz" deituak

"Nazioarteko hitzak" deritzatenekin, hau da, itxura berdina izan eta hizkuntza sail batek politika, gizarte eta teknika arloetan erabiltzen diren hitz horiek "sasi-adiskideak" dira itzultzailearentzat, zeren eta egitura semantiko desberdina izateaz gainera, erabilpenari dagokionean ere aldeak gertatzen dira eta ordezkapen lexikalak behar izaten dituzte.

• We are told that BBC television this autumn will give a massive coverage to the General Election. (Morning Star, 1968)
  (... peredai Bi-bi-si... budut iroko osveat' parlamentskie vybory.)

Massive hitza mass ivnyj errusierazkoaz itzul daitekeen arren beste adierazi hauek ere baditu:
massovyj (trinko)
grandioznyj (handios)
ogromnyj (eskerga)
sirokij (zabal)

Adibidez, massive success = ogromnyj uspech
(arrakasta handia)
massive problems = uanye (slonye) problemy
(arazo zailak)

Errusieraz progress hitza zentzu estuan bakarrik erabiltzen da, eta ingelesez adierazi askorekin, esanahi nagusia beti "aurreranzko mugimendua" izaki, zentzu positiboan edota negatiboan. Errusieraz zentzu positiboa baizik ez du.
Ikus adibideok:

(-) "A rake's progress" (Zin 'povesy)
(+) "The Pilgrim's Progress"

• Her progress about London during that first week was one thrilling adventure. (H. Walpole)
  (Ee znakomstoo c Londonom...)

Hedadura handiagoko adieraziei dagokienean, nazioarteko hitzek ingelesez askozaz erabilpen zabalagoa dute errusierazko analogoen aldean.

Never before in the history of the world have there been so many persons engaged in the translation of both secular and religious material. (Nida & Faber)
(... ne zanimalos'pereuodom kak svetskoj, tak i duchovnoj literatury)

Religioznye materialy esamoldea ez litzateke egokia hemen, beste erabilkera bat bait du. Usadioak garrantzi handia du kasu hauetan. Ikus beste adibide hau, ingelesezko echo hitzari:

• Various proposals are being made in Britain with the aim of solving the unemployment problem before winter sets in. Perhaps we should think about an echo of the Civilian Conservation Corps with which Rooselvet drew many young men out of the doldrums. (The Guardian)
  [... nam sledovalo by podumat' o cem-to urode (gisako zerbait) Grazdankogo korpusa po ochrane prirodnych resursov...]

Argi dago ingelesezko eta errusierazko hitzak (echo-echo) erabilpen desberdinak dituztela. Errusierazkoak entzutezko asoziazioak bakarrik onartzen ditu; eta irudizko zentzuan Sarriago erabiltzen da otgolosok hitza.

Sarritan makur asko egiten da to see, to feel, to believe, bezalako aditzak sinonirnoki videt', cuvstvovat', vent', hitzen bidez ituliz gero. Errusierazkoek ez bezala, ingelesezko aditz hauek badituzte beste esanahi batzuk ere, batez ere kazetariek erabiltzen dituztenean:

• The Tories believe they have still more effective methods of keeping wages down. (Morning Star)
  (konservatory sitaj ut, 'to...)

Gauza bera gertatzen da gaztelaniazko creer aditza euskaratzerakoan.

• No creo que creas mis palabras.
• Ez dut uste fire hitzak sinesten dituzunik.

"Aditz adberbial" izenekoen itzulpenak ere arazo bereziak sortzen ditu. Berauen egitura semantikoak bi serna izaten ditu: ekintzaren serna eta ekintza horren nolakotasuna ematen duen serna. Aditz hauek gero eta gehiago erabiltzen dira gaur eguneko ingelesean.

• One rainy afternoon Wade moped about the sitting-room, occasionally going to the window and fattening his nose on the dripping pane. (M. Mitchell)
  (... Ueid unylo brodil po gostinoj...)
  (egongelan aide batetik bestera zebilen tristeki Wade)

He walked out on the edge of the semali dock and knifed his way into the water. (H. Robbins)
(on... prygnul, vrezavsis 'u vodu kak no.)
(Salto egin zuen, labana bezala uretan murgilduz)

Ingelesez sarritan erabiltzen dira oso esanahi zabaleko hitzak: thing, point, stuff, sustantiboak; nice, fine, bad adjetiboak; to say, to go, to come, to get aditzak etab. Testu inguruak ematen dien zentzuaren arabera zehaztu edo konkretatu behar izaten dira itzultzerakoan.

Adierazi lexikal zehatza, aditz baten aldagai lexiko-semantikojakina, berau osatzen duten hitzen egitura eta edukin lexikalaren baitan dago" (A.A. Ufimeeva)

• At the by-election victory went to the Labour candidate. (Morning Star)
  (... pobeda dostalas' lejboristarn) - Egokitu, suertatu.
  (... pobedu oder'a1 kandidat ot lejboristskoj partii) Lortu, eskuratu.

Ingelesezko to die aditzak errusierazko umirat'aditzak baino erabilpen zabalagoa du eta horregatik zehaztu egin behar izaten da itzultzean.

• So far 65 people have died in floods in Dacca. Province, East Pakistan. (Morning Star)
  [.. 65 elovek utonulo (pogiblo)... ] ito, galdu.

Batzutan sustantibo abstraktoek ere konkretizazioa eskatzeri dute.

• An ageing speaker cannot take on the burdens of the presidency. (... uzjat' na sebja bremja prezidentskoj ulasti) prezidentstvo-ren ordez.
• The Saigon regime used every form of pressure and violence to compel a reluctant electorate to go to the polls. (Morning Star)
  (... &oby zastavit' uprjamych izbiratelej prinjat' uastie y vyborach)
• Two of the shipwrecked seamen died of exposure. (Morning Star)
  (... pogibli ot choloda (ot znoja I zazdy).
• It was a good solid house built to withstand time and exposure. (A. Christie)
  (... protivostojat'dejstvjju uremeni ipogody (dodja, snega, oetra).

Sustantibo desemantizatuak

Esanahi edo adierazi ugari dituzten sustantibo batzuk desemantizatu egin dira. Hala nola: thing, point, affair, pattern, stuff etab. Sarritan hitz ordeztaiie gisa erabiltzen dira (propwords) eta itzulpenean aide batera uzten dira.

• His luncheon was a frugal affair and he dined at night. (P. Buck)
  (Zavtrakal on legko)
• If the Prime Minister's Guildhall speech made few new points, it was statesmanlike. (The Times) (... ne soderzala niëego novogo)

Noizbehinka hitz desemantizatuen bitartez ere itzultzen dira:

• Elections in Britain in the XIXth. century were a very costly business.
  (... vybory byli o?fen 'dorogim delom)

Batzutan, konkretizatzerakoan, bi hizkuntzetako hitzen artean desberdintasun kualitatiboak daudeia ikusten da. Adibidez:

meal trapeza
limbs &ny

Errusierazko hitz hauek ingelesezkoak baino askozaz gutxiago erabiitzen dira:

• "Thank you", said Margaret, feeling large and awkward and clumsy in all her limbs (H. Walpole)
  (... i ne znaja kuda devat 'svoi ruki i nogi)

Ingelesez child sustantiboa beronen kide den errusierazko rebënok baino askoz gehiago erabiitzen da. Sarritan sustantibo konkretoz itzultzen da (mal ik, devocka, syn, doe).

• No one knew what passionate emotion she loved this child (H. Waipole)
  (... kak strastno ona ijubila svoego syna.)

Baina alderantzizko kasua ere gertatzen da, ingeiesezko sustantibo konkreto kontagarriari errusieraz sustantibo abstrakto ezkontagarria dagokionean eta itzultzeko hitzen bat gehitu behar izaten da pluralean erabiliko dena.

• A german of fifty-five has seen two wars, two defeats, two terrors, an inflation and three major economic crises. (The Times)

Transformazio lexikalak eta hitzen konbinagarritasuna

Hizkuntza bakoitzak bere arau propioak ditu hitzak konbinatzeko. Aide batetik, hizkuntz-sistemari ioturik daude, eta bestetik, hizkuntz-eroalearen berbaldiak duen orijinaltasunari. Hizkuntza guztiek ezin konta ahaia konbinazio bern sor ditzakete hizkuntza horretako arauak betez mintzatzen direnek ulertzeko modukoak.

Hizkuntza guztietan dago usadioz finkaturikoa eta ohizkoa den konbinazio-sail bat, beste hizkuntza batetako sail korrespondentearekin bat ez datorrena. Beraz, itzulpeneko hizkuntzan egokiak diren konbinazioak biiatzea eskatzen du horrek.

Hitz konbinatuon funtsa bat etortzen da semantikoki eta irauten du itzulpenean, baina bigarren maiiakoa dena sarritan beste adierazi logiko bat izan arren funtzio bera betetzen duen hitzez itzultzen da. Adibidez:

trains runs - poezda chojat
rich feeding - obilrtaja pia

• The air was rich with the scent of the summer flowers. (P. Johnson)
  Vozduch hyl napoen aromatom letnich cvetov
• Labour Party protests followed sharply on the Tory deal with Spain (Morning Star)
  (... nemedienno posledoval protest lejboristskoj partii)

Zenbat eta zabalagoa den hitzaren hedadura semantikoa, hainbat eta handiagoa izaten da haren konbinagarritasuna.

Usadiozko konbinazjoekjn batera ustekabekoak ere gerta daitezke hizkuntzaren baitan, baina ulergarriak izaten dira, zeren eta onarturiko konbinazio-eredu semantikoei jarraitzen bait diete.

Fenomeno hau zeharo berezitasun semantiko desberdinen jabe diren hitzen elkarketa hizkuntza guztietan ematen da, bainan pisu espezifiko desberdina du bakoitzaren baitan. Ingelesez, adibidez, oso erraz eratzen dira ustekabeko konbinazio hauek. Hitzaren ustekabeko erabilpen horiek zaildu egiten du itzultzailearen egitekoa, zeren ez bait dio beste hitz bati bakarrik erasaten, perpaus osoko gainerako hitz guztiei ere bai Sarritan.

• "Fairly", said Ginger in a voice rich with disinterest. (... otuetil Dinder, naroèito ravnodunym tonom.)
• Madame's white sharp hand rested on Adam's broad knee. (H. Walpole) (Belaja, sacho avaja ruka madam...)

Itzulpenean zentzua gorde bada ere, ustekabeko erabilpena baztertu egin da.

Ikus beste adibide hau:

A teacher who leaves a documentary bombshell lying around by negligence is as culpable as the top civil servant who leaves his classified secrets in a taxi. (Daily Mirror)
(bumagi, kotorye mogutvyzvat'bo1'ojskanda1...) (eskandalo handia sortzeko moduko paperak...)

Usadiozko erabilpena

Hizkuntza bakoitzak usadioz nolako jarrera hartu duen errealitateari buruz eta hon nola aditzera eman duen ere garrantzizkoa da transformazioak egiteko.

• The city is built on terraces rising from the lake. (The Times)
  (... na terrasach, spuskajuichsja k ozeru) spuskat 'sja = jaitsi
• He wrote under several pseudonyms, many of his essays appearing over the name of little Nell. (... oc'erki pojavilis 'pod psevdomimom...)
• Margaret Howden in a ball gown of pale mauve lace, above the gown her shoulders bare. (Glubokoe dekol'te obnaa1o eepleci)

Klitxe izenekoak ere usadiozko erabilpenaren (usage) eremuan sartzen dira: aginduak, errotuluak etab.

• Never drink unboiled water.
  Ne pejte syroj vody.
• No smoking.
  Kurit 'vospreaetsja.
• Commit no nuisance.
  Os tanaulivat 'sja vospreaetsja.
• The New Zealand earthquake was followed by tremors lasting an hour. No loss of life was reported.
  (Zertv ne bylo)
• The Commonwealth countries handle a quarter of the world's trade (N.Y. Times)
  (Na strany... prichoditsja etvert'vsej mirouoj torgovli)